Óskar Valdimarsson forstjóri Framkvæmdasýslu ríkisins segir eitt af hlutverkum stofnunarinnar að innleiða nýja starfshætti og aðferðir á byggingamarkaði Hlutverk Framkvæmdasýslu ríkisins er að vera leiðandi afl á sviði opinberra framkvæmda með það að markmði að bæta verklag og auka skilvirkni,hagkvæmni og gæði við framkvæmdir ríkisins. Tilgangurinn með rekstri Framkvæmdasýslu Óskar Valdimarsson forstjóri Framkvæmdasýslu ríkisins segir eitt af hlutverkum stofnunarinnar að innleiða nýja starfshætti og aðferðir á byggingamarkaði Hlutverk Framkvæmdasýslu ríkisins er að vera leiðandi afl á sviði opinberra framkvæmda með það að markmði að bæta verklag og auka skilvirkni,hagkvæmni og gæði við framkvæmdir ríkisins. Tilgangurinn með rekstri Framkvæmdasýslu ríkisins er að byggja upp á einum stað innan ríkisgeirans sérþekkingu á verklegum framkvæmdum, því mikilvægt er að ríkið sem verkkaupi búi yfir slíkri þekkingu. Forstjóri Framkvæmdasýslu ríkisins er Óskar Valdimarsson og segir hann stofnunina hafa nokkra sérstöðu innan ríkisgeirans.
„Við vinnum þannig að hvert ráðuneyti fær fjárveitingar til þeirra bygginga sem það ætlar að fara að byggja og við þjónustum síðan ráðuneytin með því að sjá um undirbúning og framkvæmd og seljum okkar þjónustu á hvert verk. Framkvæmdasýslan er mjög sérstök að því leyti að við fáum ekki fjárveitingar á fjárlögum. Við erum þjónustustofnun sem þarf að vinna fyrir sér og okkar tekjur eru alfarið sjálfsaflafé – en það kemur hins vegar frá ráðneytum og ríkisstofnunum. Það má segja að okkar þjónusta sé hluti af kostnaði við hverja byggingu. Þetta ferli gerir það að verkum að okkar hlutverk er mjög líkt einkageiranum.“
Forstjóri Framkvæmdasýslu ríkisins er Óskar Valdimarsson og Halldóra Vífilsdóttir arkitekt og aðstoðarforstjóri.
Umsjón eftirlit og ráðgjöf
Hjá Framkvæmdasýslunni vinna um tuttugu og fimm manns og eru langflestir háskólamenntaðir. Í starfsmannahópnum eru arkitektar, verkfræðingar, tæknifræðingar,byggingafræðingar og viðskiptafræðingar og segir Óskar daglegt líf snúast um verkefnastjórnun. „Hér fer engin hönnun fram, en við verðum hins vegar að hafa skoðun á hönnun annarra sem kemur inn, þannig að langflestir okkar starfsmenn eru titlaðirverkefnisstjórar og hver og einn hefur umsjón með nokkrum verkum hverju sinni.
Ábyrgð okkar felst í umsjón og eftirliti með verkframkvæmdum. Þegar byggingu er lokið, skilum við henni af okkur til annað hvort ráðuneytis eða stofnunar,þannig að Framkvæmdasýslan kemur ekkert að rekstri. Það er hins vegar að færast í vöxt að rekstur bygginga í eigu ríkisins færist frá stofnunum yfir til eins aðila, sem heitir Fasteignir ríkissjóðs og heyrir undir fjármálaráðuneytið eins og við, er okkar systurstofnun. Við veitum líka ráðuneytum ráðgjöf varðandi undirbúning og allt sem snýr að byggingum. Síðan er eitt af mikilvægu hlutverkunum hjá Framkvæmdasýslunni að sýna frumkvæði í því að þróa byggingamarkaðinn, innleiða betri starfshætti og nýjar aðferðir sem gera byggingar hagkvæmari, þannig að það verði þróun á markaðinum.“
Þrívíddarforrit auka hagkvæmni
Við erum að tala um að innleiða nýjar aðferðir, til dæmis við hönnun. Framkvæmdasýslan er í dag að innleiða bygginga-upplýsinga líkön á íslenska markaðinn. Þetta eru þrívíddarlíkön,þannig að öll hönnun fer fram í þrívídd. Í mjög stuttu máli er þetta þannig að það eru búin til sýndarlíkön í tölvu, þannig að byggingin er hönnuð algerlega í þrívídd. Síðan er það verktakans að færa það yfir í stærri skala. Þetta gerir það, til dæmis, að verkum að ef lagnir rekast á, eins og oft vill verða hjá hönnuðum,þá lætur forritið vita af því að það sé að gerast.
Þetta á að auka verulega hagkvæmnina í iðnaðinum vegna þess að það verður minni kostnaður vegna mistaka sem uppgötvast ekki fyrr en á byggingastigi. Þá nýtast þessi líkön einstaklega vel við rekstur flókinna bygginga þar sem kerfin eru öll í þrívídd og menn geta ferðast um þau. Það er jafnvel hægt að hafa viðhaldsupplýsingar inni í kerfinu, til dæmis hvenær á að skipta um síur og slíkt.“
Annað sem Framkvæmdasýsla ríkisins hefur verið að innleiða seinustu ár er gæðastjórnun í byggingariðnaði og að hönnuðir og verktakar fái vottuð sín gæðastjórnunarkerfi. Á heimasíðu
stofnunarinnar má sjá alla sem þegar hafa fengið vottun, Óskar segir að þar megi nú þegar finna fjölmargar verkfræðistofur og að margar arkitektastofur séu á leiðinni. „Við erum þátttakendur í samtökum sem voru stofnuð 2006 og heita Samtök opinberra verkkaupa og þar erum við að vinna að alls konar samræmingarmálum, meðal annars varðandi gæðastjórnun, vinnuumhverfismál,útboðslýsingar og svo framvegis. Í þessum samtökum eru Reykjavíkurborg, Vegagerðin, Siglingastofnun og við. Með því að stofna þessi samtök og framfylgja okkar stefnumálum,teljum við að okkur takist að samræma alls konar gögn sem þessir aðilar senda frá sér og það auðveldar markaðinum að átta sig á kröfunum. Þær eru settar fram á samræmdan hátt.“
Samkeppnir og útboð
Almennt er stofnár Framkvæmdasýslunnar talið hafa verið 1970. Þá var hún deild í Innkaupastofnun ríkisins og hét Framkvæmdadeild Innkaupastofnunar ríkisins. Síðan varð þessi framkvæmdahlið smám saman meira og meira sjálfstæð. Árið 1993 fær hún nafnið Framkvæmdasýsla ríkisins og er ekkilengur hluti af Innkaupastofnun,sem þá skiptist í Ríkiskaup og Framkvæmdasýslu ríkisins. Það gerðist þó ekki með lögum fyrr en 2001. Það má því segja að stofnunin eigi sér þrjátíu og átta ára sögu. En fleira felst í starfseminni en eftirlit með byggingaframkvæmdum,því Framkvæmdasýslan sér um útboð og samkeppnir á vegum ríkisins. „Við auglýsum eftir hönnuðum,arkitektum og verkfræðingum til að hanna og sjáum um samkeppnir þegar þær eru haldnar. Síðan auglýsum við eftir verktökum og höfum eftirlit með þeim á meðan þeir vinna að byggingunni og göngum síðan frá greinargerð í verklok sem heitir “Skilamat.”
Undanfarin tvö til þrjú ár höfum við byggt lítið og það var viljandi gert. Á meðan þensla var í einkageiranum ákvað ríkið að halda að sér höndum. Það má líka segja að í þau fáu verkefni sem við buðum út, höfum við fengið fá og há tilboð, og í eitt verkefni sem við buðum út á Akranesi, fengum við ekkert tilboð. En núna, þegar menn fara að tala um samdrátt og kreppu og slíkt, förum við á kreik. „
Í janúar á hverju ári halda Samtök iðnaðarins útboðsþing þar sem stærstu verkkaupar gera grein fyrir væntanlegum útboðum á komandi ári og undanfarin ár hefur Framkvæmdasýslan verið að kynna fjóra til sex milljarða sem komi til verkframboða á árinu, en í janúar á þessu ári segir Óskar stofnunina hafa kynnt yfir tíu milljarða. „Þannig að við tvöfölduðum magnið. Þetta var allt fyrirfram planað af ríkinu, að stíga inn þegar kreppti að í einkageiranum, senda út verkefni sem hafa verið undirbúin en haldið að öðru leyti að okkur höndum. Framundan er því mikið annríki hjá okkur. Við erum í öfugum fasa við það sem er að gerast á almennum markaði.“
Tími stórframkvæmda framundan
Þegar Óskar er spurður hvað liggi helst fyrir, svarar hann því til að verkefnin séu mörg og ólík. „Ef við tökum fyrir snjóflóðavarnir,þá er framundan í þeim um einn milljarður á ári næstu fjögur til fimm árin – í Bolungarvík, Bíldudal, Ólafsvík,Ísafirði, Ólafsfirði, Siglufirði og Neskaupstað. En stærsta verkefnið okkar framundan er nýtt Háskólasjúkrahús. Það er á við eina virkjun. Staðan á því núna er sú að við gerum fljótlega ráð fyrir að fara í samkeppni um lokahönnun á því mannvirki og við gerum ráð fyrir að það þurfi í hönnunina fimmtíu til sjötíu hönnuði í fjögur til fimm ár, þannig að þetta er geysilega stórt hönnunarverkefni. Síðan gerum við ráð fyrir því að byrja framkvæmdir við spítalann 2010 og þær framkvæmdir munu standa í sjö til átta ár. Heildarframkvæmdirnar við spítalann, án háskólapartsins, eru yfir fimmtíu milljarðar króna. Við það bætast svo háskólabyggingar á svæðinu. Það verða byggðar þarna rannsóknarstofur sem Háskóli Íslands og spítalinn eiga saman. Síðan verður Tilraunastöðin á Keldum flutt þarna niður eftir,sem og heilbrigðisvísindadeildir háskólans. Þetta er risaverkefni.Kostnaðurinn við hönnunina eina og sér er meiri en stærstu byggingar kosta sem við höfum verið með hingað til. Síðan er það samkeppni um nýbyggingar á Alþingisreit. Ég hugsa að sú samkeppni fari í gang á næsta ári og þar er einnig stórt verkefni. Ég reikna með að heildarverkefnið sé upp á fjóra til fimm milljarða króna. Núna er í gangi samkeppni um stofnun Árna Magnússonar sem á að vera við hliðina á Þjóðarbókhlöðunni og er það verkefni upp á um einn og hálfan milljarð króna. Við hlið þeirrar stofnunar mun síðan rísa Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur og úr þeirri byggingu verður undirgangur undir Suðurgötu og yfir í Háskólatorgið. Þetta á allt að klárast árið 2011.
Má segja að við séum um allt land
„Við erum nýbúin að bjóða út hjúkrunarheimili við Suðurlandsbraut upp á einn og hálfan milljarð króna og við auglýsum útboð á hjúkrunarheimili í Kópavogi á næstu vikum sem er upp á tæpan milljarð króna. Þá eru væntanleg á næstunni hjúkrunarheimili í Garðabæ,Hafnarfirði, Mosfellsbæ, Ólafsvík og Reykjanesbæ.
Einnig erum við að bjóða út sambýli fyrir fatlaða, höfum nýlega boðið út eitt í Reykjavík og annað er væntanlegt á Egilsstöðum. Við erum að hefja byggingu fjórða áfanga Háskólans á Akureyri, erum á fullu í framkvæmdum við Sjúkrahús Suðurlands á Selfossi og sjúkrahúsið á Siglufirði, erum að klára heilsugæslustöð á Raufarhöfn og fangelsi á Akureyri. Viðbygging við fangelsið á Litla Hrauni og viðbygging við Tollstjórahúsið í Tryggvagötu eru svo í undirbúningi ásamt ýmis konar vinnu vegna tilflutnings verkefna innan stjórnarráðsins sem kalla á breytta húsnæðisþörf. Þá stendur til að byggja fimm gestastofur í Vatnajökulsþjóðgarði og eina á Snæfellsnesi. Síðan eru endurbætur á Heilbrigðisstofnun Suðurnesja í Keflavík á döfinni og fljótlega förum við í Heilbrigðisstofnun
Vestmannaeyja og sjúkrahúsið á Húsavík, auk viðbyggingar við lögreglustöðina á Höfn í Hornafirði,þannig að það má segja að við séum um allt land Framkvæmdir eru nýhafnar við Fjölbrautaskólann í Breiðholti, stækkun á honum og það eru að fara af stað framkvæmdir við Fjölbrautaskólann í Ármúla. Síðan eru væntanlegir á næsta ári Menntaskólinn við Sund og nýr menntaskóli í Mosfellsbæ.
Þá veitir Framkvæmdasýslan stofnunum og ráðuneytum aðstoð við öflun á leiguhúsnæði,sem aukin áhersla hefur verið á undanfarin ár. Yfirleitt er þá húsnæðið tekið á leigu til 20 eða 25 ára. Núna eru m.a. á vinnslustigi leigusamningar um framtíðarhúsnæði fyrir Vegagerðina, Náttúrufræðistofnun,Skattstofu Austurlands,Námsgagnastofnun, Matís,Veðurstofu Íslands og Vatnamælingar.“
Útboðsferli
Þessa dagana er svo að hefjast undirbúningur fyrir heimssýninguna í Shanghai í Kína 2010, en þar er gert ráð fyrir að Ísland verði með 1000 m2 sýningarskála, og hefur Framkvæmdasýslan tekið að sér að hafa umsjón og eftirlit með því verkefni Þegar Óskar er spurður hvernig ferlið sé þegar fyrir liggur að byggja og endurbæta húsnæði í eigu hins opinbera, segir hann byrjað á því að halda samkeppni um hönnun. „Þegar hönnuður hefur lokið sinni hönnun, bjóðum við verkefnið út til verktaka í kjölfarið. Stundum förum við þó út í alútboð og bjóðum þá út hönnun og framkvæmd í einum pakka. Háskólatorgið, sem við erum nýbúin að taka í notkun,er einmitt gott dæmi um slíkt alútboð. Þegar tillögur berast í arkitektasamkeppni, þá er búið að skipa dómnefnd og við þjónustum Óskar Valdimarsson forstjóri Framkvæmdasýslu ríkisins segir eitt af hlutverkum stofnunarinnar að innleiða nýja starfshætti og aðferðir á byggingamarkaði Hlutverk Framkvæmdasýslu ríkisins er að vera leiðandi afl á sviði opinberra framkvæmda með það að markmði að bæta verklag og auka skilvirkni, hagkvæmni og gæði við framkvæmdir ríkisins. Tilgangurinn með rekstri Framkvæmdasýslu ríkisins er að byggja upp á einum stað innan ríkisgeirans sérþekkingu á verklegum framkvæmdum,því mikilvægt er að ríkið sem verkkaupi búi yfir slíkri þekkingu. Forstjóri Framkvæmdasýslu ríkisins er Óskar Valdimarsson og segir hann stofnunina hafa nokkra sérstöðu innan ríkisgeirans.
„Við vinnum þannig að hvert ráðuneyti fær fjárveitingar til þeirra bygginga sem það ætlar að fara að byggja og við þjónustum síðan ráðuneytin með því að sjá um undirbúning og framkvæmd og seljum okkar þjónustu á hvert verk. Framkvæmdasýslan er mjög sérstök að því leyti að við fáum ekki fjárveitingar á fjárlögum. Við erum þjónustustofnun sem þarf að vinna fyrir sér og okkar tekjur eru alfarið sjálfsaflafé – en það kemur hins vegar frá ráðneytum og ríkisstofnunum. Það má segja að okkar þjónusta sé hluti af kostnaði við hverja byggingu. Þetta ferli gerir það að verkum að okkar hlutverk er mjög líkt einkageiranum.“
Umsjón eftirlit og ráðgjöf
Hjá Framkvæmdasýslunni vinna um tuttugu og fimm manns og eru langflestir háskólamenntaðir. Í starfsmannahópnum eru arkitektar, verkfræðingar, tæknifræðingar,byggingafræðingar og viðskiptafræðingar og segir Óskar daglegt líf snúast um verkefnastjórnun. „Hér fer engin hönnun fram, en við verðum hins vegar að hafa skoðun á hönnun annarra sem kemur inn, þannig að langflestir okkar starfsmenn eru titlaðirverkefnisstjórar og hver og einn hefur umsjón með nokkrum verkum hverju sinni. Ábyrgð okkar felst í umsjón og eftirliti með verkframkvæmdum. Þegar byggingu er lokið, skilum við henni af okkur til annað hvort ráðuneytis eða stofnunar, þannig að Framkvæmdasýslan kemur ekkert að rekstri. Það er hins vegar að færast í vöxt að rekstur bygginga í eigu ríkisins færist frá stofnunum yfir til eins aðila, sem heitir Fasteignir ríkissjóðs og heyrir undir fjármálaráðuneytið eins og við, er okkar systurstofnun.
Við veitum líka ráðuneytum ráðgjöf varðandi undirbúning og allt sem snýr að byggingum. Síðan er eitt af mikilvægu hlutverkunum hjá Framkvæmdasýslunni að sýna frumkvæði í því að þróa byggingamarkaðinn, innleiða betri starfshætti og nýjar aðferðir sem gera byggingar hagkvæmari, þannig að það verði þróun á markaðinum.“
Þrívíddarforrit auka hagkvæmni
Við erum að tala um að innleiða nýjar aðferðir, til dæmis við hönnun. Framkvæmdasýslan er í dag að innleiða bygginga-upplýsinga líkön á íslenska markaðinn. Þetta eru þrívíddarlíkön,þannig að öll hönnun fer fram í þrívídd. Í mjög stuttu máli er þetta þannig að það eru búin til sýndarlíkön í tölvu, þannig að byggingin er hönnuð algerlega í þrívídd. Síðan er það verktakans að færa það yfir í stærri skala. Þetta gerir það, til dæmis, að verkum að ef lagnir rekast á, eins og oft vill verða hjá hönnuðum,þá lætur forritið vita af því að það sé að gerast.
Þetta á að auka verulega hagkvæmnina í iðnaðinum vegna þess að það verður minni kostnaður vegna mistaka sem uppgötvast ekki fyrr en á byggingastigi. Þá nýtast þessi líkön einstaklega vel við rekstur flókinna bygginga þar sem kerfin eru öll í þrívídd og menn geta ferðast um þau. Það er jafnvel hægt að hafa viðhaldsupplýsingar inni í kerfinu, til dæmis hvenær á að skipta um síur og slíkt.“
Annað sem Framkvæmdasýsla ríkisins hefur verið að innleiða seinustu ár er gæðastjórnun í byggingariðnaði og að hönnuðir og verktakar fái vottuð sín gæðastjórnunarkerfi. Á heimasíðu stofnunarinnar má sjá alla sem þegar hafa fengið vottun, Óskar segir að þar megi nú þegar finna fjölmargar verkfræðistofur og að margar arkitektastofur séu á leiðinni.
„Við erum þátttakendur í samtökum sem voru stofnuð 2006 og heita Samtök opinberra verkkaupa og þar erum við að vinna að alls konar samræmingarmálum, meðal annars varðandi gæðastjórnun, vinnuumhverfismál,útboðslýsingar og svo framvegis. Í þessum samtökum eru Reykjavíkurborg, Vegagerðin, Siglingastofnun og við. Með því að stofna þessi samtök og framfylgja okkar stefnumálum,teljum við að okkur takist að samræma alls konar gögn sem þessir aðilar senda frá sér og það auðveldar markaðinum að átta sig á kröfunum. Þær eru settar fram á samræmdan hátt.“
Samkeppnir og útboð
Almennt er stofnár Framkvæmdasýslunnar talið hafa verið 1970. Þá var hún deild í Innkaupastofnun ríkisins og hét Framkvæmdadeild Innkaupastofnunar ríkisins. Síðan varð þessi framkvæmdahlið smám saman meira og meira sjálfstæð. Árið 1993 fær hún nafnið Framkvæmdasýsla ríkisins og er ekkilengur hluti af innkaupastofnun, sem þá skiptist í Ríkiskaup og Framkvæmdasýslu ríkisins. Það gerðist þó ekki með lögum fyrr en 2001. Það má því segja að stofnunin eigi sér þrjátíu og átta ára sögu. En fleira felst í starfseminni en eftirlit með byggingaframkvæmdum, því Framkvæmdasýslan sér um útboð og samkeppnir á vegum ríkisins. „Við auglýsum eftir hönnuðum,arkitektum og verkfræðingum til að hanna og sjáum um samkeppnir þegar þær eru haldnar. Síðan auglýsum við eftir verktökum og höfum eftirlit með þeim á meðan þeir vinna að byggingunni og göngum síðan frá greinargerð í verklok sem heitir “Skilamat.”
Undanfarin tvö til þrjú ár höfum við byggt lítið og það var viljandi gert.
Á meðan þensla var í einkageiranum ákvað ríkið að halda að sér höndum. Það má líka segja að í þau fáu verkefni sem við buðum út, höfum við fengið fá og há tilboð, og í eitt verkefni sem við buðum út á Akranesi, fengum við ekkert tilboð. En núna, þegar menn fara að tala um samdrátt og kreppu og slíkt, förum við á kreik. „ Í janúar á hverju ári halda Samtök iðnaðarins útboðsþing þar sem stærstu verkkaupar gera grein fyrir væntanlegum útboðum á komandi ári og undanfarin ár hefur Framkvæmdasýslan verið að kynna fjóra til sex milljarða sem komi til verkframboða á árinu, en í janúar á þessu ári segir Óskar stofnunina hafa kynnt yfir tíu milljarða. „Þannig að við tvöfölduðum magnið. Þetta var allt fyrirfram planað af ríkinu, að stíga inn þegar kreppti að í einkageiranum, senda út verkefni sem hafa verið undirbúin en haldið að öðru leyti að okkur höndum. Framundan er því mikið annríki hjá okkur. Við erum í öfugum fasa við það sem er að gerast á almennum markaði.“
Tími stórframkvæmda framundan
Þegar Óskar er spurður hvað liggi helst fyrir, svarar hann því til að verkefnin séu mörg og ólík. „Ef við tökum fyrir snjóflóðavarnir,þá er framundan í þeim um einn milljarður á ári næstu fjögur til fimm árin – í Bolungarvík, Bíldudal, Ólafsvík,Ísafirði, Ólafsfirði, Siglufirði og Neskaupstað. En stærsta verkefnið okkar framundan er nýtt Háskólasjúkrahús. Það er á við eina virkjun. Staðan á því núna er sú að við gerum fljótlega ráð fyrir að fara í samkeppni um lokahönnun á því mannvirki og við gerum ráð fyrir að það þurfi í hönnunina fimmtíu til sjötíu hönnuði í fjögur til fimm ár, þannig að þetta er geysilega stórt hönnunarverkefni. Síðan gerum við ráð fyrir því að byrja framkvæmdir við spítalann 2010 og þær framkvæmdir munu standa í sjö til átta ár. Heildarframkvæmdirnar við spítalann, án háskólapartsins, eru yfir fimmtíu milljarðar króna.
Við það bætast svo háskólabyggingar á svæðinu. Það verða byggðar þarna rannsóknarstofur sem Háskóli Íslands og spítalinn eiga saman. Síðan verður Tilraunastöðin á Keldum flutt þarna niður eftir,sem og heilbrigðisvísindadeildir háskólans. Þetta er risaverkefni.Kostnaðurinn við hönnunina eina og sér er meiri en stærstu byggingar kosta sem við höfum verið með hingað til. Síðan er það samkeppni um nýbyggingar á Alþingisreit. Ég hugsa að sú samkeppni fari í gang á næsta ári og þar er einnig stórt verkefni. Ég reikna með að heildarverkefnið sé upp á fjóra til fimm milljarða króna. Núna er í gangi samkeppni um stofnun Árna Magnússonar sem á að vera við hliðina á Þjóðarbókhlöðunni og er það verkefni upp á um einn og hálfan milljarð króna. Við hlið þeirrar stofnunar mun síðan rísa Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur og úr þeirri byggingu verður undirgangur undir Suðurgötu og yfir í Háskólatorgið. Þetta á allt að klárast árið 2011.
Má segja að við séum um allt land
„Við erum nýbúin að bjóða út hjúkrunarheimili við Suðurlandsbraut upp á einn og hálfan milljarð króna og við auglýsum útboð á hjúkrunarheimili í Kópavogi á næstu vikum sem er upp á tæpan milljarð króna. Þá eru væntanleg á næstunni hjúkrunarheimili í Garðabæ,Hafnarfirði, Mosfellsbæ, Ólafsvík og Reykjanesbæ.
Einnig erum við að bjóða út sambýli fyrir fatlaða, höfum nýlega boðið út eitt í Reykjavík og annað er væntanlegt á Egilsstöðum. Við erum að hefja byggingu fjórða áfanga Háskólans á Akureyri, erum á fullu í framkvæmdum við Sjúkrahús Suðurlands á Selfossi og sjúkrahúsið á Siglufirði, erum að klára heilsugæslustöð á Raufarhöfn og fangelsi á Akureyri.
Viðbygging við fangelsið á Litla Hrauni og viðbygging við Tollstjórahúsið í Tryggvagötu eru svo í undirbúningi ásamt ýmis konar vinnu vegna tilflutnings verkefna innan stjórnarráðsins sem kalla á breytta húsnæðisþörf. Þá stendur til að byggja fimm gestastofur í Vatnajökulsþjóðgarði og eina á Snæfellsnesi. Síðan eru endurbætur á Heilbrigðisstofnun Suðurnesja í Keflavík á döfinni og fljótlega förum við í Heilbrigðisstofnun
Vestmannaeyja og sjúkrahúsið á Húsavík, auk viðbyggingar við lögreglustöðina á Höfn í Hornafirði,þannig að það má segja að við séum um allt land Framkvæmdir eru nýhafnar við Fjölbrautaskólann í Breiðholti, stækkun á honum og það eru að fara af stað framkvæmdir við Fjölbrautaskólann í Ármúla. Síðan eru væntanlegir á næsta ári Menntaskólinn við Sund og nýr menntaskóli í Mosfellsbæ.
Þá veitir Framkvæmdasýslan stofnunum og ráðuneytum aðstoð við öflun á leiguhúsnæði,sem aukin áhersla hefur verið á undanfarin ár. Yfirleitt er þá húsnæðið tekið á leigu til 20 eða 25 ára. Núna eru m.a. á vinnslustigi leigusamningar um framtíðarhúsnæði fyrir Vegagerðina, Náttúrufræðistofnun,Skattstofu Austurlands, Námsgagnastofnun, Matís,Veðurstofu Íslands og Vatnamælingar.“
Útboðsferli
Þessa dagana er svo að hefjast undirbúningur fyrir heimssýninguna í Shanghai í Kína 2010, en þar er gert ráð fyrir að Ísland verði með 1000 m2 sýningarskála, og hefur Framkvæmdasýslan tekið að sér að hafa umsjón og eftirlit með því verkefni Þegar Óskar er spurður hvernig ferlið sé þegar fyrir liggur að byggja og endurbæta húsnæði í eigu hins opinbera, segir hann byrjað á því að halda samkeppni um hönnun. „Þegar hönnuður hefur lokið sinni hönnun, bjóðum við verkefnið út til verktaka í kjölfarið. Stundum förum við þó út í alútboð og bjóðum þá út hönnun og framkvæmd í einum pakka. Háskólatorgið, sem við erum nýbúin að taka í notkun,er einmitt gott dæmi um slíkt alútboð. Þegar tillögur berast í arkitektasamkeppni, þá er búið að skipa dómnefnd og við þjónustum þessa dómnefnd og veitum henni ráðgjöf. En við skipum ekki dómnefndirnar, það gera ráðuneytin.
Þegar búið er að velja vinningstillöguna, semjum við við hönnuðina. Við búum til samninginn en ráðuneytið skrifar undir hann, vegna þess að við erum ekki samningsaðili. Síðan höfum við umsjón með hönnuninni,bjóðum út verksamning og aftur skrifar ráðuneytið undir samninginn, ekki við. Síðan höfum við eftirlit með framkvæmd ferlið sé þegar fyrir liggur að byggja og endurbæta húsnæði í eigu hins opinbera, segir hann byrjað á því að halda samkeppni um hönnun. „Þegar hönnuður hefur lokið sinni hönnun, bjóðum við verkefnið út til verktaka í kjölfarið. Stundum förum við þó út í alútboð og bjóðum þá út hönnun og framkvæmd í einum pakka. Háskólatorgið, sem við erum nýbúin að taka í notkun,er einmitt gott dæmi um slíkt alútboð. Þegar tillögur berast í arkitektasamkeppni, þá er búið að skipa dómnefnd og við þjónustum þessa dómnefnd og veitum henni ráðgjöf. En við skipum ekki dómnefndirnar, það gera ráðuneytin. Þegar búið er að velja vinningstillöguna, semjum við við hönnuðina. Við búum til samninginn en ráðuneytið skrifar undir hann, vegna þess að við erum ekki samningsaðili. Síðan höfum við umsjón með hönnuninni,bjóðum út verksamning og aftur skrifar ráðuneytið undir samninginn, ekki við. Síðan höfum við eftirlit með framkvæmdum. þessa dómnefnd og veitum henni ráðgjöf.
En við skipum ekki dómnefndirnar, það gera ráðuneytin. Þegar búið er að velja vinningstillöguna, semjum við við hönnuðina. Við búum til samninginn en ráðuneytið skrifar undir hann, vegna þess að við erum ekki samningsaðili. Síðan höfum við umsjón með hönnuninni,bjóðum út verksamning og aftur skrifar ráðuneytið undir samninginn, ekki við. Síðan höfum við eftirlit með framkvæmd ferlið sé þegar fyrir liggur að byggja og endurbæta húsnæði í eigu hins opinbera, segir hann byrjað á því að halda samkeppni um hönnun. „Þegar hönnuður hefur lokið sinni hönnun, bjóðum við verkefnið út til verktaka í kjölfarið. Stundum förum við þó út í alútboð og bjóðum þá út hönnun og framkvæmd í einum pakka. Háskólatorgið, sem við erum nýbúin að taka í notkun,er einmitt gott dæmi um slíkt alútboð. Þegar tillögur berast í arkitektasamkeppni, þá er búið að skipa dómnefnd og við þjónustum þessa dómnefnd og veitum henni ráðgjöf. En við skipum ekki dómnefndirnar, það gera ráðuneytin. Þegar búið er að velja vinningstillöguna, semjum við við hönnuðina. Við búum til samninginn en ráðuneytið skrifar undir hann, vegna þess að við erum ekki samningsaðili. Síðan höfum við umsjón með hönnuninni,bjóðum út verksamning og aftur skrifar ráðuneytið undir samninginn, ekki við. Síðan höfum við eftirlit með framkvæmdum ríkisins er að byggja upp á einum stað innan ríkisgeirans sérþekkingu á verklegum framkvæmdum,því mikilvægt er að ríkið sem verkkaupi búi yfir slíkri þekkingu. Forstjóri Framkvæmdasýslu ríkisins er Óskar Valdimarsson og segir hann stofnunina hafa nokkra sérstöðu innan ríkisgeirans.
„Við vinnum þannig að hvert ráðuneyti fær fjárveitingar til þeirra bygginga sem það ætlar að fara að byggja og við þjónustum síðan ráðuneytin með því að sjá um undirbúning og framkvæmd og seljum okkar þjónustu á hvert verk. Framkvæmdasýslan er mjög sérstök að því leyti að við fáum ekki fjárveitingar á fjárlögum. Við erum þjónustustofnun sem þarf að vinna fyrir sér og okkar tekjur eru alfarið sjálfsaflafé – en það kemur hins vegar frá ráðneytum og ríkisstofnunum. Það má segja að okkar þjónusta sé hluti af kostnaði við hverja byggingu. Þetta ferli gerir það að verkum að okkar hlutverk er mjög líkt einkageiranum.“
Umsjón eftirlit og ráðgjöf
Hjá Framkvæmdasýslunni vinna um tuttugu og fimm manns og eru langflestir háskólamenntaðir. Í starfsmannahópnum eru arkitektar, verkfræðingar, tæknifræðingar,byggingafræðingar og viðskiptafræðingar og segir Óskar daglegt líf snúast um verkefnastjórnun. „Hér fer engin hönnun fram, en við verðum hins vegar að hafa skoðun á hönnun annarra sem kemur inn, þannig að langflestir okkar starfsmenn eru titlaðirverkefnisstjórar og hver og einn hefur umsjón með nokkrum verkum hverju sinni. Ábyrgð okkar felst í umsjón og eftirliti með verkframkvæmdum. Þegar byggingu er lokið, skilum við henni af okkur til annað hvort ráðuneytis eða stofnunar,þannig að Framkvæmdasýslan kemur ekkert að rekstri. Það er hins vegar að færast í vöxt að rekstur bygginga í eigu ríkisins færist frá stofnunum yfir til eins aðila, sem heitir Fasteignir ríkissjóðs og heyrir undir fjármálaráðuneytið eins og við, er okkar systurstofnun. Við veitum líka ráðuneytum ráðgjöf varðandi undirbúning og allt sem snýr að byggingum. Síðan er eitt af mikilvægu hlutverkunum hjá Framkvæmdasýslunni að sýna frumkvæði í því að þróa byggingamarkaðinn, innleiða betri starfshætti og nýjar aðferðir sem gera byggingar hagkvæmari, þannig að það verði þróun á markaðinum.“
Þrívíddarforrit auka hagkvæmni
Við erum að tala um að innleiða nýjar aðferðir, til dæmis við hönnun. Framkvæmdasýslan er í dag að innleiða bygginga-upplýsinga líkön á íslenska markaðinn. Þetta eru þrívíddarlíkön,þannig að öll hönnun fer fram í þrívídd. Í mjög stuttu máli er þetta þannig að það eru búin til sýndarlíkön í tölvu, þannig að byggingin er hönnuð algerlega í þrívídd. Síðan er það verktakans að færa það yfir í stærri skala. Þetta gerir það, til dæmis, að verkum að ef lagnir rekast á, eins og oft vill verða hjá hönnuðum,þá lætur forritið vita af því að það sé að gerast.
Þetta á að auka verulega hagkvæmnina í iðnaðinum vegna þess að það verður minni kostnaður vegna mistaka sem uppgötvast ekki fyrr en á byggingastigi. Þá nýtast þessi líkön einstaklega vel við rekstur flókinna bygginga þar sem kerfin eru öll í þrívídd og menn geta ferðast um þau. Það er jafnvel hægt að hafa viðhaldsupplýsingar inni í kerfinu, til dæmis hvenær á að skipta um síur og slíkt.“
Annað sem Framkvæmdasýsla ríkisins hefur verið að innleiða seinustu ár er gæðastjórnun í byggingariðnaði og að hönnuðir og verktakar fái vottuð sín gæðastjórnunarkerfi.
Á heimasíðu stofnunarinnar má sjá alla sem þegar hafa fengið vottun, Óskar segir að þar megi nú þegar finna fjölmargar verkfræðistofur og að margar arkitektastofur séu á leiðinni. „Við erum þátttakendur í samtökum sem voru stofnuð 2006 og heita Samtök opinberra verkkaupa og þar erum við að vinna að alls konar samræmingarmálum, meðal annars varðandi gæðastjórnun, vinnuumhverfismál,útboðslýsingar og svo framvegis. Í þessum samtökum eru Reykjavíkurborg, Vegagerðin, Siglingastofnun og við. Með því að stofna þessi samtök og framfylgja okkar stefnumálum,teljum við að okkur takist að samræma alls konar gögn sem þessir aðilar senda frá sér og það auðveldar markaðinum að átta sig á kröfunum. Þær eru settar fram á samræmdan hátt.“
Samkeppnir og útboð Almennt er stofnár Framkvæmdasýslunnar talið hafa verið 1970. Þá var hún deild í Innkaupastofnun ríkisins og hét Framkvæmdadeild Innkaupastofnunar ríkisins. Síðan varð þessi framkvæmdahlið smám saman meira og meira sjálfstæð. Árið 1993 fær hún nafnið Framkvæmdasýsla ríkisins og er ekkilengur hluti af Innkaupastofnun,sem þá skiptist í Ríkiskaup og Framkvæmdasýslu ríkisins. Það gerðist þó ekki með lögum fyrr en 2001. Það má því segja að stofnunin eigi sér þrjátíu og átta ára sögu. En fleira felst í starfseminni en eftirlit með byggingaframkvæmdum,því Framkvæmdasýslan sér um útboð og samkeppnir á vegum ríkisins. „Við auglýsum eftir hönnuðum,arkitektum og verkfræðingum til að hanna og sjáum um samkeppnir þegar þær eru haldnar. Síðan auglýsum við eftir verktökum og höfum eftirlit með þeim á meðan þeir vinna að byggingunni og göngum síðan frá greinargerð í verklok sem heitir “Skilamat.”
Undanfarin tvö til þrjú ár höfum við byggt lítið og það var viljandi gert. Á meðan þensla var í einkageiranum ákvað ríkið að halda að sér höndum. Það má líka segja að í þau fáu verkefni sem við buðum út, höfum við fengið fá og há tilboð, og í eitt verkefni sem við buðum út á Akranesi, fengum við ekkert tilboð. En núna, þegar menn fara að tala um samdrátt og kreppu og slíkt, förum við á kreik. „
Í janúar á hverju ári halda Samtök iðnaðarins útboðsþing þar sem stærstu verkkaupar gera grein fyrir væntanlegum útboðum á komandi ári og undanfarin ár hefur Framkvæmdasýslan verið að kynna fjóra til sex milljarða sem komi til verkframboða á árinu, en í janúar á þessu ári segir Óskar stofnunina hafa kynnt yfir tíu milljarða. „Þannig að við tvöfölduðum magnið. Þetta var allt fyrirfram planað af ríkinu, að stíga inn þegar kreppti að í einkageiranum, senda út verkefni sem hafa verið undirbúin en haldið að öðru leyti að okkur höndum. Framundan er því mikið annríki hjá okkur. Við erum í öfugum fasa við það sem er að gerast á almennum markaði.“
Tími stórframkvæmda framundan
Þegar Óskar er spurður hvað liggi helst fyrir, svarar hann því til að verkefnin séu mörg og ólík. „Ef við tökum fyrir snjóflóðavarnir,þá er framundan í þeim um einn milljarður á ári næstu fjögur til fimm árin – í Bolungarvík, Bíldudal, Ólafsvík,Ísafirði, Ólafsfirði, Siglufirði og Neskaupstað. En stærsta verkefnið okkar framundan er nýtt Háskólasjúkrahús. Það er á við eina virkjun. Staðan á því núna er sú að við gerum fljótlega ráð fyrir að fara í samkeppni um lokahönnun á því mannvirki og við gerum ráð fyrir að það þurfi í hönnunina fimmtíu til sjötíu hönnuði í fjögur til fimm ár, þannig að þetta er geysilega stórt hönnunarverkefni. Síðan gerum við ráð fyrir því að byrja framkvæmdir við spítalann 2010 og þær framkvæmdir munu standa í sjö til átta ár. Heildarframkvæmdirnar við spítalann, án háskólapartsins, eru yfir fimmtíu milljarðar króna. Við það bætast svo háskólabyggingar á svæðinu.
Það verða byggðar þarna rannsóknarstofur sem Háskóli Íslands og spítalinn eiga saman. Síðan verður Tilraunastöðin á Keldum flutt þarna niður eftir,sem og heilbrigðisvísindadeildir háskólans. Þetta er risaverkefni. Kostnaðurinn við hönnunina eina og sér er meiri en stærstu byggingar kosta sem við höfum verið með hingað til. Síðan er það samkeppni um nýbyggingar á Alþingisreit. Ég hugsa að sú samkeppni fari í gang á næsta ári og þar er einnig stórt verkefni. Ég reikna með að heildarverkefnið sé upp á fjóra til fimm milljarða króna. Núna er í gangi samkeppni um stofnun Árna Magnússonar sem á að vera við hliðina á Þjóðarbókhlöðunni og er það verkefni upp á um einn og hálfan milljarð króna. Við hlið þeirrar stofnunar mun síðan rísa Stofnun Vigdísar Finnbogadóttur og úr þeirri byggingu verður undirgangur undir Suðurgötu og yfir í Háskólatorgið. Þetta á allt að klárast árið 2011.
Má segja að við séum um allt land
„Við erum nýbúin að bjóða út hjúkrunarheimili við Suðurlandsbraut upp á einn og hálfan milljarð króna og við auglýsum útboð á hjúkrunarheimili í Kópavogi á næstu vikum sem er upp á tæpan milljarð króna. Þá eru væntanleg á næstunni hjúkrunarheimili í Garðabæ,Hafnarfirði, Mosfellsbæ, Ólafsvík og Reykjanesbæ.
Einnig erum við að bjóða út sambýli fyrir fatlaða, höfum nýlega boðið út eitt í Reykjavík og annað er væntanlegt á Egilsstöðum. Við erum að hefja byggingu fjórða áfanga Háskólans á Akureyri, erum á fullu í framkvæmdum við Sjúkrahús Suðurlands á Selfossi og sjúkrahúsið á Siglufirði, erum að klára heilsugæslustöð á Raufarhöfn og fangelsi á Akureyri. Viðbygging við fangelsið á Litla Hrauni og viðbygging við Tollstjórahúsið í Tryggvagötu eru svo í undirbúningi ásamt ýmis konar vinnu vegna tilflutnings verkefna innan stjórnarráðsins sem kalla á breytta húsnæðisþörf. Þá stendur til að byggja fimm gestastofur í Vatnajökulsþjóðgarði og eina á Snæfellsnesi. Síðan eru endurbætur á Heilbrigðisstofnun Suðurnesja í Keflavík á döfinni og fljótlega förum við í Heilbrigðisstofnunn
Vestmannaeyja og sjúkrahúsið á Húsavík, auk viðbyggingar við lögreglustöðina á Höfn í Hornafirði,þannig að það má segja að við séum um allt land Framkvæmdir eru nýhafnar við Fjölbrautaskólann í Breiðholti, stækkun á honum og það eru að fara af stað framkvæmdir við Fjölbrautaskólann í Ármúla. Síðan eru væntanlegir á næsta ári Menntaskólinn við Sund og nýr menntaskóli í Mosfellsbæ.
Þá veitir Framkvæmdasýslan stofnunum og ráðuneytum aðstoð við öflun á leiguhúsnæði,sem aukin áhersla hefur verið á undanfarin ár. Yfirleitt er þá húsnæðið tekið á leigu til 20 eða 25 ára. Núna eru m.a. á vinnslustigi leigusamningar um framtíðarhúsnæði fyrir Vegagerðina, Náttúrufræðistofnun,Skattstofu Austurlands, Námsgagnastofnun, Matís,Veðurstofu Íslands og Vatnamælingar.“
Útboðsferli
Þessa dagana er svo að hefjast undirbúningur fyrir heimssýninguna í Shanghai í Kína 2010, en þar er gert ráð fyrir að Ísland verði með 1000 m2 sýningarskála, og hefur Framkvæmdasýslan tekið að sér að hafa umsjón og eftirlit með því verkefni Þegar Óskar er spurður hvernig ferlið sé þegar fyrir liggur að byggja og endurbæta húsnæði í eigu hins opinbera, segir hann byrjað á því að halda samkeppni um hönnun. „Þegar hönnuður hefur lokið sinni hönnun, bjóðum við verkefnið út til verktaka í kjölfarið. Stundum förum við þó út í alútboð og bjóðum þá út hönnun og framkvæmd í einum pakka. Háskólatorgið, sem við erum nýbúin að taka í notkun,er einmitt gott dæmi um slíkt alútboð. Þegar tillögur berast í arkitektasamkeppni, þá er búið að skipa dómnefnd og við þjónustum þessa dómnefnd og veitum henni ráðgjöf. En við skipum ekki dómnefndirnar, það gera ráðuneytin.
Þegar búið er að velja vinningstillöguna, semjum við við hönnuðina. Við búum til samninginn en ráðuneytið skrifar undir hann, vegna þess að við erum ekki samningsaðili. Síðan höfum við umsjón með hönnuninni,bjóðum út verksamning og aftur skrifar ráðuneytið undir samninginn, ekki við. Síðan höfum við eftirlit með framkvæmd ferlið sé þegar fyrir liggur að byggja og endurbæta húsnæði í eigu hins opinbera, segir hann byrjað á því að halda samkeppni um hönnun. „Þegar hönnuður hefur lokið sinni hönnun, bjóðum við verkefnið út til verktaka í kjölfarið. Stundum förum við þó út í alútboð og bjóðum þá út hönnun og framkvæmd í einum pakka. Háskólatorgið, sem við erum nýbúin að taka í notkun,er einmitt gott dæmi um slíkt alútboð. Þegar tillögur berast í arkitektasamkeppni, þá er búið að skipa dómnefnd og við þjónustum þessa dómnefnd og veitum henni ráðgjöf. En við skipum ekki dómnefndirnar, það gera ráðuneytin. Þegar búið er að velja vinningstillöguna, semjum við við hönnuðina. Við búum til samninginn en ráðuneytið skrifar undir hann, vegna þess að við erum ekki samningsaðili. Síðan höfum við umsjón með hönnuninni,bjóðum út verksamning og aftur skrifar ráðuneytið undir samninginn, ekki við. Síðan höfum við eftirlit með framkvæmdum.
