Reykjavíkurhöfn

Reykjavíkurhöfn er höfn sem liggur út frá Kvosinni í Miðborg Reykjavíkur í Reykjavíkinni utanverðri. Elsti hluti hennar, Ingólfsgarður, var reistur frá 1913 til 1915 og lokið var við gerð Örfiriseyjargarðs 1917. Síðan þá hefur höfnin þróast mikið.

Reykjavik um 1865. Til hægri á myndinni er stærstu hús Glasgow og Bryggjuhús, bæði reist 1863. Verslunarhús Havsteens ( síðar Brydes) frá 1868 eru ekki risin. Fremst er bryggja E.Siemsens, þá P.C. Knudtzons. Þar á milli fjærst gnæfir Hólavallamylla, er stóð 1830 – 1880, þar sem nú er syðri hluti Garðastrætis.
Hér gömul mynd frá Tryggvagötu 12. Exeter húið sem er nú Exeter hótelið.

Höfnin skiptist í tvennt við Ægisgarð, Vesturhöfn (Grandagarður og Daníelsslippur) og Austurhöfn (smábátahöfnin, verbúðaruppfyllingin og Faxagarður). Mest atvinnustarfsemi er orðið í Vesturhöfninni þar sem landað er á Grandagarði en í Austurhöfninni eru aðallega smábátar, skútur og skemmtiferðaskip auk þess sem Landhelgisgæsla Íslands og Hafrannsóknarstofnun Íslands hafa verið með aðstöðu á Faxagarði. Uppskipun úr flutningaskipum sem áður var í Austurhöfninni fluttist öll í Sundahöfn eftir árið 1968.

Nú standa yfir miklar framkvæmdir við Faxagarð og Ingólfsgarð í Austurhöfninni þar sem tónlistar- og ráðstefnumiðstöðina Harpan hefur risið.

Saga Reykjavíkurhafnar
Áður en höfnin var gerð var náttúruleg höfn og skipalægi austan við Örfirisey, en verslunarhús höfðu staðið á Hólminum vestan Örfiriseyjar. Skipalægið þótti ekki gott, sérstaklega þegar minni skútur tóku að landa fiski þar á 19. öld, vegna strauma og vegna þess hve opið það var fyrir norðlægum vindáttum. Kaupmenn í Reykjavík höfðu þá reist nokkrar trébryggjur í fjörunni, sem hófst norðan megin við Hafnarstræti, en engin þeirra hæfði fyrir skip vegna grynninga og selflytja varð aflann í land með smábátum.


Hafist var handa við hafnargerðina fyrst árið 1913 vegna ótta verslunareigenda í Kvosinni við áform um hafnir annað hvort í Nauthólsvík í landi Skildinganess (í lögsagnarumdæmi Seltjarnarness) eða í Viðey. Að auki hafði hin náttúrulega höfn austan Örfiriseyjar versnað við að grandinn sem lá út í eynna rofnaði 1902 svo að sjór gekk látlaust yfir. Ofsaveður 1910 þar sem mörg skip slitnuðu upp og skemmdust í hafnarlegunni átti einnig þátt í að þrýsta á um framkvæmdir.

Fyrstu framkvæmdirnar miðuðu að því að reisa Grandagarð og gera síðan brimgarð (Örfiriseyjargarður) til austurs frá Örfirisey. Frá austri (frá Batteríinu) var síðan reistur annar garður, Ingólfsgarður, sem kom til móts við hinn og afmarkaði þannig hafnarsvæðið. Lögð var járnbraut frá Öskjuhlíð að höfninni til að flytja efni til hafnargerðarinnar. Fyrsti hluti hafnarinnar sem lokið var við var Ingólfsgarður og þar var gerð fyrsta bryggjan í Reykjavík sem úthafsskip gat lagst við. Bryggjan var kölluð Kolabryggja.

Uppskipun úr flutningaskipum var mest í Austurhöfninni þar sem voru kranar og önnur aðstaða til flutninga. Fljótlega eftir Síðari heimsstyrjöldina varð ljóst að sú aðstaða var of lítil. 1960 hófust framkvæmdir við Sundahöfn sem opnaði fyrsta áfanga árið 1968. Eftir það fluttist öll flutningastarfsemi þangað og Austurhöfnin varð viðleguhöfn, meðal annars fyrir Landhelgisgæsluna.