Þjóðveldisbærinn í Stöng í Þjórsárdal

Þjóðveldisbærinn í Stöng í Þjórsárdal. ljósmynd Friðþjófur Helgason

Þjóðveldisbærinn

Fyrirmynd þjóðveldisbæjarins eru rústir af fyrrum höfuðbýlinu Stöng í Þjórsárdal en talið er að sá bær hafi farið í eyði í Heklugosi árið 1104.

Í tilefni af ellefuhundruð ára afmæli Íslandsbyggðar árið 1974 var ákveðið að endurreisa stórbýli frá þjóðveldisöld. Hinar vel varðveittu húsaleifar á Stöng þóttu vel til þess fallnar að byggja tilgátuhúsið á. Byrjað var á byggingu þjóðveldisbæjarins árið 1974 og lauk verkinu þremur árum síðar. Húsið var vígt þann 24. júní 1977.

Við gerð Þjóðveldisbæjarins var reynt að byggja eins nákvæmlega og unnt var á leifum bæjarrústanna í Stöng og reyna þannig að gefa trúverðuga mynd af húsakynnum íslenskra höfðingja á þjóðveldisöld. Bærinn er eins konar safn sýnishorna um verkmennt en þar sem því sleppir var stuðst við eigin hugsmíðar, líkt og gert er í heimildaskáldsögu. Þjóðveldisbærinn er lifandi vitni um að húsakynni fornmanna voru vandaðar og glæsilegar byggingar.